John Dobson en de dobson-montering
De dobson-montering is natuurlijk de eenvoud zelve. De naam komt van John Dobson, een uitgetreden Boeddhistische geestelijke uit Californië (!). Een vreemde kerel (met nogal eigenaardige ideeën over kosmologie bvb.), maar een lichtend voorbeeld voor telescoopbouwers over de hele wereld. Met een groepje gelijkgestemden had hij zich immers tot doel gesteld de sterrenkunde zo toegankelijk mogelijk te maken. Daarom stelden de "San Francisco Sidewalk Astronomers" hun telescopen letterlijk op in drukke wijken, op de voetpaden en pleinen, zodat alle voorbijgangers een blik konden werpen op de Maan, de planeten en zelfs op wat deepsky.

Hiervoor waren natuurlijk heel transportabele en goedkope kijkers nodig, wat zowat in tegenstrijd was met de toen nog gangbare ideeën over telescopen en telescoopbouw. Daarvoor waren "serieuze" telescopen mechanisch nauwkeurig, parallactisch opgesteld en vooral loodzwaar. In de jaren '70 begon men hier en daar te experimenteren met andere constructies en andere materialen, maar het is de grote verdienste geweest van John Dobson om te tonen hoe met de allereenvoudigste middelen (letterlijk met stukjes overschot) een optisch en mechanisch perfect functionerende kijker kon gemaakt worden.
Het basisidee hierachter is dat voor de meeste gebruikers een telescoop dient om zo snel mogelijk en zo handig mogelijk van het ene object naar het andere te gaan. Motorisering, fijnregelingen, knopjes allerhande,… zijn dus niet alleen overbodig, maar ook storend.

De orginele dobsons bestonden daarom uit spiegels gemaakt uit ronde patrijspoorten gevonden bij de plaatselijke scheepssloper, gevat in een hardkartonnen buis (Sonotube, o.a. gebruikt om betonnen funderingen te gieten).

breedte van de doos rond de kijkerbuis. Té breed is niet goed omdat de kijker dan heen en weer kan schuiven (en zelfs verzakken indien de hoogtelagers niet breed genoeg zijn), maar ook té smal is niet goed omdat de doos rond de kijker dan gaat wrijven tegen de binnenwand van de schommeldoos.
Ter versteviging kan in de hoekjes (binnenkant van de schommeldoos) driehoekige blokjes vast gevezen worden.

De onderkant van de schommeldoos wordt afgewerkt met een kunststof, om het soepeler te doen glijden (links-rechts, dus de beweging in azimut) op de grondplaat. Meestal gebruikt men hiervoor formica, een kunststof die vooral gebruikt wordt voor de afwerking van keukenmeubelen. Stap dus gewoon de eerste de beste zaak met keukenmeubilair binnen: ze zullen aangenaam verrast zijn dat hun overschotjes herleven in uw telescoop!

In het centrum van de onderste plank wordt een gat geboord, waar een korte dikke bout doorheen gaat. Die verbind de schommeldoos met de grondplaat.

9. Maak dan de
grondplaat. De afmetingen ervan hangen af van de diameter van de kijker, maar ook van de hoogte van de hoogte-assen (en dus van het zwaartepunt). Een kijker waarvan het zwaartepunt hoog staat zal een relatief brede grondplaat moeten hebben teneinde onwankelbaar te staan. Gebruik hiervoor een stevig materiaal: onbuigzaam én waterbestendig. Dit is uiteindelijk het enige deel van de kijker dat permanent in contact staat met de ondergrond.
Die grondplaat is meestal een grote ronde schijf, meestal nog eens met drie "voetjes" (ronde houten schijfjes bvb.) eronder. Aan de bovenkant plaatst men dan weer drie stukjes
teflon, waarop de kunststof onder

kant van de schommeldoos heel soepel kan ronddraaien. De stukjes worden geplaatst als een gelijkzijdige driehoek, meestal op 2/3 van de afstand tussen het centrum en de rand van de schijf. De juiste afstand heeft trouwens een grote invloed op de soepelheid van de draaibeweging, dus na enkele weken waarnemen met de nieuwe kijker kan het zijn dat u die plaatsing terug verandert.
De verbinding tussen grondplaat en schommeldoos gebeurt meestal door middel van een dikke korte bout. Naargelang de gewenste "soepelheid van beweging" zal deze bout meer of minder aangespannen worden.

10. Bij wijze van afwerking kan bvb. een oculairhouder gemaakt worden: een metalen of houten plankje bevestigd aan de zijkant of achterkant van de schommeldoos. Boor hierin gaten van de juiste diameter (24.5 of 31.75 of 50.8 mm) zodat de oculairen erin

Bouw zelf een telescoop

Volgende pagina--startpagina--vorige pagina

MIRA-pagina